Σε μια αναζήτηση στο βουνό του Παρνασσού το Πάσχα του 2019 στο κομμάτι της περιοχής που περικλείεται από το πολύγωνο: Λιλαία-Πολύδροσο-Άνω Πολύδροσο-Ίταμος-Ζάμπειος-Δροσοχώρι-Μαριολάτα-Λιλαία οι Κολίσογλου Στέλιος και Μανουσαρίδου Βασιλική εντόπισαν είτε από παλιότερες αναφορές, είτε από πληροφορίες ντόπιων αλλά και παλιότερων σπηλαιολόγων κάποια σπήλαια. Σε πρώτη φάση, εντοπίστηκαν 4 σπήλαια. Τα δύο εξερευνήθηκαν 2 μέρες αργότερα, με τη συνδρομή της Χριστίνας Γκαρλαούνη.

1) Κρυπτόν:

Το πρώτο ήταν το σπήλαιο Κρυπτόν από αναφορά του Γιώργου Κατσιαβού που το είχε επισκεφτεί στη δεκαετία του ’90.
Πρόκειται για ένα σπηλαιοβάραθρο, που βρίσκεται σε μια ρεματιά. Η είσοδος ενώ είναι αρκετά κοντά στον δρόμο, είναι καλά καμουφλαρισμένη από την βλάστηση, σε κατηφορικό πρανές και είναι πολύ εντυπωσιακή. Μετά από κάθετο και όχι απροβλημάτιστο κατέβασμα περίπου 60 μέτρων, καταλήγει στην κορυφή μιας σάρας.

Από εκεί ευθεία αριστερά (έχοντας την είσοδο πάνω και πίσω μας) διακρίνουμε ένα αιθουσάκι διαστάσεων περίπου 5Χ2.5 με ένα μικρό κατέβασμα και 2 καμινάδες. Από το κατέβασμα βρισκόμαστε σε ένα επίσης μικρό θάλαμο και ένα κατηφορικό δεξιόστροφο λαγούμι, που οδηγεί σε ένα άνοιγμα με δύο επίπεδα που βγαίνει πάλι στην κεντρική αίθουσα.
Από το επίπεδο του δαπέδου της κεντρικής αίθουσας και σχεδόν απέναντι από την σάρα σε σχέση με την κεντρική είσοδο, υπάρχει κάθετος βράχος περίπου 5 μέτρα. Κάνοντας αναρρίχηση και βρεθήκαμε σε ένα μικρό πατάρι στο πίσω μέρος του οποίου υπάρχει κατηφορικός διάδρομος περίπου 6 μέτρων. Στο θεωρητικό τέλος αυτού του διαδρόμου, μέσα σε ένα στενο άνοιγμα, βρήκαμε ένα τραβηγμένο film 35mm που προφανώς κάποιος είχε αλλάξει και τσουλώντας έπεσε σε εκείνο το σημείο και είτε δεν το αντιλήφθηκε, είτε δεν έφτανε να το πιάσει. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, λόγω αλλαγής στην τεχνολογία της εμφάνισης των αρνητικών (τα αυτόματα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται πια απορρυθμίζονται από παλιά και ίσως διαβρωμένα υλικά), δεν έχουμε καταφέρει να το εμφανίσουμε. Αν κάποιος όμως μπορεί και θέλει να μας βοηθήσει σε αυτό, τον ευχαριστούμε πολύ.

Το σπήλαιο έχει πολύ ιδιαίτερο και πολύ όμορφο διάκοσμο από λευκό αραγονίτη που συχνά το κάνει να μοιάζει με παγοσπήλαιο. Η θερμοκρασία του, όπως στα περισσότερα σπήλαια του Παρνασσού είναι αρκετά χαμηλή 14-15οC. Όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρχε συγκέντρωση οστών ζώων τα οποία όμως βρίσκονταν και στα λαγούμια και στα πατάρια, πράγμα που μας δείχνει ότι ενδεχομένως δέχεται ή δεχόταν μεγάλους όγκους νερού που παρασύρουν τα υλικά σε αυτά τα σημεία.

Η χαρτογράφηση λόγω ολιγομελούς ομάδας δεν ολοκληρώθηκε, ελπίζουμε όμως σε επόμενη επίσκεψη.

2) Χρυσοσπηλιά:

Βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί προς την Νεραϊδοσπηλιά λίγα μέτρα δυτικά από το δρόμο.
Οριζόντιο σπήλαιο με μία μεγάλη αίθουσα και δύο μικρότερες σε δύο επίπεδα. Η είσοδος είναι σαν τούνελ περίπου 8 μέτρων, στη βάση κάθετου βράχου, το οποίο κάνει προς το τέλος του μια καμπή προς τα αριστερά και οδηγεί σε ένα παράθυρο με 2 ανοίγματα σε ύψος περίπου 1 μέτρο από το έδαφος.

Το σπήλαιο έχει πολύ εντυπωσιακό διάκοσμο με πολλούς διαφορετικούς σχηματισμούς. Επίσης με το φως των φακών σε κάποια σημεία η επιφάνεια των βράχων χρύσιζε έντονα, πράγμα που απέδωσε και το όνομα στο σπήλαιο.

Έντονη ήταν η παρουσία πανίδας στο εσωτερικό. Προφανώς χρησιμοποιούνταν από μικρά (για να χωρούν από το άνοιγμα) σαρκοφάγα ζώα (από τα οστά που βρήκαμε) ως κατάλυμα ή χώρος στον οποίο μπορούσαν με ασφάλεια να καταναλώνουν την τροφή τους. Βρήκαμε μάλιστα ένα οστό που με την επιστροφή μας από τη φωτογραφία ταυτοποιήθηκε από κτηνίατρο, ως ιερό οστό μεγάλου θηλαστικού (το οποίο προφανώς δεν χωράει να περάσει από το άνοιγμα).
Επίσης βρήκαμε και φωτογραφήσαμε μυκήλια μυκήτων, έντομα και αρθρόποδα.

Χαρτογράφηση επιχειρήθηκε από τους νέους σπηλαιολόγους του σεμιναρίου του 2019 αλλά για την ολοκλήρωση θα χρειαστεί και δεύτερη επίσκεψη.

3) Γουρνούλα:

Ένα μήνα αργότερα, η ομάδα Στέλιος Κολίσογλου, Βασιλική Μανουσαρίδου, Χριστίνα Γκαρλαούνη και Μάρκος Βουτσίνος επισκέπτονται το τρίτο σπήλαιο του οποίου η είσοδος είχε εντοπιστεί το προηγούμενο Πάσχα. Η είσοδος ήταν καλυμμένη με 2-3 ξύλα ώστε να αποφευχθεί η πτώση ανθρώπων ή ζώων στο εσωτερικό, μια που βρίσκεται στην άκρη ενός λιβαδιού που ήταν προφανές ότι χρησιμοποιούνταν για βοσκή.

Πρόκειται για ένα βαραθράκι βάθους περίπου 8μέτρα με μια μικρή κατηφορική αίθουσα προς νότο σε σχήμα μπότας.
Ο πυθμένας ήταν γεμάτος από οστά ζώων και αρκετά καύκαλα από χελώνες. (Σημείωση: Η περιοχή έχει πολλές και μαλιστα μεγάλες σε μέγεθος χελώνες)

4) Βάραθρο Αγόριανης (Jurassic Park)

Η αρχική αναζήτηση, (ανήμερα το Πάσχα του 1999) ήταν για κάποιο άλλο σπήλαιο, από περιγραφές και αναφορά του Γιώργου Κατσιαβού, ο οποίος το είχε επισκεφτεί μιάμιση δεκαετία πριν. Έχοντας υπόψη μας ότι πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει, και λόγω του ότι όταν είχε γίνει ο αρχικός εντοπισμός από τον φίλο σπηλαιολόγο δεν υπήρχε τρόπος να έχει καταγράψει στίγμα, αρχίσαμε μια αναζήτηση προσπαθώντας να αξιοποιήσουμε τις πληροφορίες για τα σταθερότερα ορόσημα. Προχωρώντας στο μονοπάτι 22, όχι πολύ μακριά από το σημείο έναρξης (στο τέλος δηλαδή του χωριού Άνω Αγόριανη) φτάνουμε μπροστά σε κάτι που έμοιαζε με τεράστια δολίνη. Πλησιάζοντας καταλάβαμε ότι επρόκειτο για σπήλαιο που είχε υποχωρήσει η οροφή και απείχε πολύ από τις περιγραφές που μας είχε δώσει ο συν-σπηλαιολόγος και προφανώς αφορούσε ένα τελείως διαφορετικό σπήλαιο.

Τον Μάιο του ίδιου χρόνου, η ομάδα Στέλιος Κολίσογλου, Βασιλική Μανουσαρίδου, Χριστίνα Γκαρλαούνη και Μάρκος Βουτσίνος επιχειρούν κατάβαση στο σπήλαιο.
Η διάμετρος του ανοίγματος ήταν περίπου 25Χ35 μέτρα ενώ από την ΒΔ πλευρά ήταν πολύ ανυψωμένη σε δασωμένη έκταση.

Στην ΝΑ πλευρά βρήκαμε πολύ παλιό βύσμα το οποίο δεν χρησιμοποιήσαμε λόγο κατάστασής του αλλά και γιατί το σημείο δεν φαίνονταν πολύ ασφαλές. Αρματώσαμε λίγο πιο δεξιά.
Το βάθος από το σημείο που αρματώσαμε ήταν 24-25 μέτρα.
Η θέα από κάτω ήταν πολύ εντυπωσιακή. Η κατακρημνισμένη οροφή είναι σαν πυραμιδοειδής λόφος στο κέντρο του χώρου με έντονη βλάστηση και μεγάλα δέντρα. Γύρω από αυτό και προφανώς στα σημεία που φωτίζονται από τον ήλιο, χαμηλή βλάστηση εξαπλώνεται σε μια λωρίδα σαν δακτύλιο σχεδόν μέχρι την ευθεία των τοιχωμάτων. Στα σκιασμένα σημεία δεν υπάρχει βλάστηση, καλύπτεται όμως από άμμο. Στη Βόρια πλευρά του πυθμένα, υπάρχουν σπηλαιώσεις και δύο καμινάδες οι οποίες κλείνουν αρκετά οπότε και δεν χωρέσαμε να ανέβουμε πολύ προς τα πάνω.