Σπηλαιολογία


Διατροφή & Σπηλαιολογία

H σπηλαιολογία ανήκει στα αθλήματα αντοχής με υψηλές απαιτήσεις δύναμης (αλλά τέτοια αθλήματα σκι μεγάλων αποστάσεων, ποδηλασία, ορειβασία, κολύμβηση...) Κύρια φροντίδα αυτής της ομάδας αθλημάτων είναι η ιδανική σύνδεση, ο σωστός συνδυασμός των δυο αντίθετων - ανταγωνιστικών ιδιοτήτων, της αντοχής και της δύναμης. Δηλαδή χρειάζεται ικανότητα να υπερνικούμε μέγιστες κινητικές αντιστάσεις χωρίς κόπωση για μεγάλο χρονικό διάστημα - μεγάλα βάραθρα - (αντίσταση αποτελούν το σωματικό βάρος, ο εξοπλισμός και οι σάκοι).



Οι προπονητικές μονάδες αντοχής και δύναμης χρειάζεται να εναλλάσσονται. Αυτό για την διατροφή σημαίνει στην μια περίπτωση αύξηση των υδατανθράκων, στην άλλη των πρωτεϊνών. Συμπερασματικά για την διατροφή πριν την εκκίνηση της σπηλαιολογικής εξερεύνησης ισχύουν τα παρακάτω:



Βασικοί κανόνες για την διατροφή την ημέρα της Αποστόλης:

ο σπηλαιολόγος δεν πρέπει να ξεκινά νηστικός

το τελευταίο γεύμα είναι απαραίτητο να τοποθετείται 2,5 - 3 ώρες πριν την είσοδο στο σπηλαίο.

το γεύμα αυτό χρειάζεται να αποτελείται από εύπεπτες τροφές

δεν ενδείκνυται η υπερβολική κατανάλωση υγρών (για να μην είναι το στομάχι πολύ γεμάτο και να μην παρεμποδιστεί η δράση των πεπτικών υγρών).


Το τελευταίο γεύμα πριν την είσοδο:

να αποτελείται κυρίως από αμυλούχες τροφές, π.χ. από νιφάδες δημητριακών ολικής άλεσης, μούσλι, ψωμί, ζυμαρικά, λαχανικά και φρούτα

οι τροφές να μασιούνται προσεχτικά, γιατί έτσι μειώνεται η διάρκεια παραμονής τους στο στομάχι

η θερμοκρασία τους να είναι παρόμοια με αυτή του σώματος

πρέπει να σταματάει κανείς να τρώει, πριν να ικανοποιήσει πλήρως το αίσθημα της πεινάς.

Αν πρόκειται για πολυήμερη συνεχόμενη εξερεύνηση (Μαράς, Ταφκούρα, Πελετά, κ.λ.π.) πρέπει τις τελευταίες 3-4 ημέρες πριν την είσοδο στο σπηλαίο, ο σπηλαιολόγος να τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με υδατάνθρακες ώστε να υπερπληρώνει τα αποθέματα γλυκογόνου στους μυς. Στα μυϊκά κύτταρα ταυτόχρονα με το γλυκογόνο αποθηκεύεται και μια σημαντική ποσότητα καλίου (έως 15gr) και για αυτό σε αυτή την χρονική περίοδο η διατροφή θα πρέπει να είναι και πλούσια σε κάλιο.

H υψηλή πρόσληψη του εξασφαλίζεται κυρίως μέσω των φρέσκων και αποξηραμένων φρούτων. Κατά την διάρκεια της πολυήμερης εξερεύνησης, τα γεύματα θα πρέπει να γίνονται πριν την πολύωρη ανάπαυση.

Οι ΜΟΝΟΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ (γλυκόζη) και οι ΔΙΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ (ζάχαρη, σοκολατοειδή) φτάνουν γρήγορα στο αίμα, αυξάνουν την γλυκόζη του και προκαλούν έκκριση ινσουλίνης. Η συνέπεια είναι μείωση της γλυκόζης του αίματος, μπορεί και κάτω από τα κανονικά επίπεδα, έτσι ώστε 60-90min μετά την πρόσληψη μονοσακχαριτών να παρατηρούνται υπογλυκαιμικά συμπτώματα, με αδυναμία, ζάλη, αυξημένη εφίδρωση, τρέμουλο των χεριών και ναυτία, επιφέροντας τελείως αντίθετο αποτέλεσμα με αυτό που επιδιώχτηκε αρχικά. Γι’ αυτό, τα σοκολατοειδή και τα γλυκά τρώγονται μόνο σαν τελευταία λύση για άμεση απόδοση ενέργειας.


Προτεινόμενες τροφές για μέσα σε σπηλαίο:

Αποξηραμένα φρούτα γενικά (κατά προτίμηση χωρίς διοξείδιο του θειου), ξηροί καρποί, μούσλι, τυρί, αυγό, μακαρόνια,

φρουτοχυμοί η ισοτονικά διαλύματα, σούπες σε σκόνη, γάλα,

προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, μπισκότα κ.λ.π.)

Είναι αναγκαίο να γνωρίζει κανείς ότι με τον ιδρώτα υπάρχουν μεγάλες απώλειες σε κάλιο (έλλειψη του προκαλεί:

Μυϊκή αδυναμία, έλλειψη διάθεσης, απάθεια και υπνηλία), μαγνήσιο (έλλειψη του προκαλεί: μήκους σπασμούς και κράμπες ολόκληρου του σώματος, τρέμουλο των χεριών), σίδηρο (έλλειψη του: κόπωση, μείωση της ικανότητας και ετοιμότητας για απόδοση, αναιμία) και βιταμίνη C (κόπωση και μείωση της απόδοσης). Είναι λάθος, λοιπόν, η προσπάθεια να αναπληρώσει κανείς την απώλεια ιδρώτα με την πρόσληψη απλά νερού. Στον οργανισμό τα άλατα και τα υγρά βρίσκονται σε μια σταθερή σχέση μεταξύ τους, με αποτέλεσμα το νερό να μην μπορεί να δεσμευτεί από τον οργανισμό, αν δεν υπάρχουν τα απαραίτητα για αυτήν τη διαδικασία μεταλλικά στοιχεία. και εάν επομένως χορηγηθεί μόνο νερό, τότε αποβάλλεται πάλι μέσω των νεφρών, συμπαρασύροντας και επιπλέον ποσότητα μεταλλικών στοιχείων. Έτσι η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμα περισσότερο (υγρή δηλητηρίαση). Αυτό που οφείλει να γνωρίζει κανείς είναι ότι τα αναψυκτικά, η κόκα-κόλα και το τσάι προσφέρουν σχεδόν μόνο νερό και ζάχαρη, άρα δεν είναι κατάλληλα για να καλύψουν τις ελλείψεις σε νερό και μεταλλικά στοιχεία. Θα πρέπει να χρησιμοποιεί χυμούς φρούτων η λαχανικών η μια αλατισμένη σούπα η τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε μεταλλικά, που υπάρχουν σήμερα στην αγορά. Κατάλληλα είναι επίσης φρούτα όπως μήλα, πορτοκάλια, καρπούζια, πεπόνια κ.α. των οποίων η περιεκτικότητα σε νερό είναι πάνω από 90% και ταυτόχρονα περιέχουν σημαντικά μεταλλικά στοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο). Εξαιρετικά ωφέλιμο είναι τέλος το μείγμα χυμού φρούτων και μεταλλικού νερού σε αναλογία 1 προς 1.

Μετά το τέλος της προσπάθειας δεν ενδείκνυται να πίνει κανείς περισσότερο από μισό λίτρο μπύρα, επειδή η αλκοόλη μειώνει την ικανότητα αποκατάστασης και συνακόλουθα το προπονητικό αποτέλεσμα. Επίσης, τα μεταλλικά στοιχεία που περιέχει η μπύρα δεν επαρκούν για να καλυφθούν οι απώλειες μέσω του ιδρώτα. Ως γενική αρχή τα ποτά δεν πρέπει να καταναλώνονται ούτε πολύ ζεστά ούτε πολύ κρύα, γιατί έτσι παραμένουν για μεγάλο διάστημα στο στομάχι.

Κατά την διάρκεια προσπαθειών μακρού χρόνου, ιδιαίτερα όταν η θερμοκρασία είναι υψηλή χρειάζεται να προσλαμβάνονται υγρά πριν παρουσιαστεί η αίσθηση της διψάς.


Το πρώτο γεύμα μετά την εξερεύνηση είναι απαραίτητο να εκπληρώνει πρώτιστα δυο προϋποθέσεις:

να είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες, για να καλυφθούν οι απώλειες που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της εξερεύνησης και να επανασυντεθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα το μυϊκό γλυκογόνο

να αποκαθιστά τις πρωτεϊνικές δομές (μυϊκές ίνες, ένζυμα, ορμόνες) και να αντικαθιστά τις βιταμίνες και τα υγρά με τα μεταλλικά στοιχεία και τα ιχνοστοιχεία που έχουν απεκκριθεί μέσω της εφίδρωσης.



ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΟΥ

Ένας σπηλαιολόγος πρέπει να εξασκήσει τον συντονισμό (τεχνική), την ευλυγισία (ευκαμψία), την δύναμη, την ταχύτητα και την αντοχή. Οι αρθρώσεις και τα συνδεσμικά στοιχεία του σπηλαιολόγου καταπονούνται έντονα, κυρίως τα γόνατα (με λίγη προσπάθεια όπου ακουμπάει το γόνατο ακουμπάει και το πέλμα), οι ωμοί και η Ο.Μ.Σ.Σ. (οσφυϊκή μοίρα σπονδυλικής στήλης).

Όπως είναι εύκολα κατανοητό, για να γίνει κάποιος σπηλαιολόγος θα πρέπει να είναι υγιής, να έχει μια καλή φυσική κατάσταση, αντοχή και δύναμη, αλλά ταυτόχρονα και μια καλή ψυχολογική κατάσταση και διάθεση. Η πολύωρη, ή πολυήμερη παραμονή μέσα στο σπηλαίο, χωρίς το φυσικό φως του ήλιου προκαλεί ένα επίπεδο στρες, που μαζί με το στρες μιας συνυπάρχουσας μικρής η μεγάλης κλειστοφοβίας η υψοφοβίας, μπορεί να προκαλέσει από μικρά έως μεγάλα προβλήματα: π.χ. υπερέκκριση αδρεναλίνης με συνέπεια αγγειοσυστολή και αύξηση της αρτηριακής πίεσης, δυσκολίες στην αναπνοή, ανησυχία και έντονες μυϊκές συσπάσεις, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ικανότητα συγκέντρωσης στον χώρο και στις τεχνικές, όποτε να έχουμε πρόωρη κόπωση και μειωμένη απόδοση.

Στο εξωτερικό έχουν παρατηρηθεί μετά από μεγάλη παραμονή σε σπηλαίο φαινόμενα νευρικού κλονισμού.



ΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Εκτός από τους υδατάνθρακες αργής απελευθέρωσης καλή τακτική είναι να παρθούν μερικοί, εύκολα χρησιμοποιούμενοι υδατάνθρακες όπως σε μορφή γλυκόζης (σοκολάτα, Mars, κρουασάν), κυρίως σε περιπτώσεις εγκλωβισμού όπου χρειάζονται θερμίδες για να διατηρηθεί η θερμοκρασία του σώματος και όχι για γρήγορη απελευθέρωση ενέργειας, όπως η ανάβαση μεγάλου βαράθρου.

Για να κρατηθεί ζεστός ο οργανισμός περιορίζει την περιφερική κυκλοφορία με αποτέλεσμα να κρυώνουν τα άκρα.

Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να περιορίσουμε τις κινήσεις και να καθίσουμε κουλουριασμένοι και τυλιγμένοι με την αλουμινοκουβέρτα. Οι περιττές κινήσεις έχουν σαν αποτέλεσμα να χάνονται απαραίτητα ποσά ενέργειας για την μελλοντική μας επιβίωση. Στρώματα λίπους περιορίζουν την απώλεια θερμότητας (άλλη μια υπεροχή των ευτραφών σπηλαιολόγων). Παρατηρήστε ότι τα σημεία του σώματος με στρώμα λίπους είναι πιο κρύα από αντίστοιχα άλλα σημεία.

Ένας από τους λόγους που μερικοί άνθρωποι παραμένουν αδύνατοι είναι ότι έχουν την δυνατότητα να καταναλώνουν το λίπος για παραγωγή θερμότητας σε αντίθεση με τους ευτραφείς. Έτσι μπορούν να νιώθουν ζεστά στο κρύο (όσο έχουν αρκετή ενέργεια για να κάψουν).



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1.ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ. PETER KONOPKA

2.BIOCHEMISTRY FOR CAVERS. ELISABETH M. ELLIS

3.ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΟΥ. ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ, ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ.

4.ΚΑΛΛΙΣΤΡΑΤΟΣ Α. ΑΧΙΛΛΕΑΣ